Toprak Kanunu

Sanayi devrimleriyle birlikte nüfus artışı, kentleşme, sanayi ve hizmetler sektöründeki gelişmeler dünyada tarımsal faaliyetleri ekonomik anlamda ikinci plana itmiştir. Ancak teknolojideki gelişmelere karşın, açlık, yetersiz beslenme ve barınma insanlığın sorunu olmaya devam etmektedir. Gıdanın yegâne üretim ortamı olan toprak kaynakları enerji fiyatlarındaki artışa paralel olarak biyogaz, biyo dizel, etanol, biyo kütle gibi enerji üretim ve peyzaj, çiçekçilik, süs bitkileri gibi çevresel ve sosyal amaçlı kullanılmaya başlayınca, bitkisel üretimde toprağın önemi bir kat daha artmıştır. Sektör el değişmelere bağlı insan faaliyetleri (tarım, sanayi, yerleşim..vb) ve beklenmeyen doğal olayların ( çölleşme,erozyon,iklim değişikliği) gelişmesi sonucu arazi bozulmaları, toprak kayıpları giderek artmıştır. Bu nedenle toprak kaynaklarının korunması, geliştirilmesi ve verimli kullanılması için bilimsel araştırmalar, yasal ve kurumsal tedbirler alınması daha önem kazanmıştır.

Bu alanda tehlikenin fark edilmesi üzerine Birleşmiş Milletler 1992 yılı Rio'da yapılan çevre ile ilgili toplantıda çölleşme, iklim değişikliği ve biyolojik çeşitlilik alanında halihazırda ülkemizin de taraf olduğu Uluslararası antlaşmalar yapılması kararını almıştır. Toprak; ekonomik, ekolojik ve toplumsal açıdan çok fonksiyonlu, insan faaliyetleri ve çevresel etkilere duyarlı, oluşumu yüzyıllara sari ama çok kısa sürede yok olma riski taşıyan bir varlıktır.

Ülkemizin, ekonomik, ekolojik ve toplumsal ihtiyaçları, başta gıda güvenliği ve çevresel olumsuz etkilerin önlenmesi ve taraf olduğumuz Uluslararası antlaşmalar gözetilerek 2005 yılında toprak kanunu çıkarılmıştır. Toprak kanunu bütün maddeleriyle gerçek anlamda uygulandığında, amaçlanan işletme ve tarımsal üretim mekanizmaları demokratik ve ekonomik gerçeklere uygun olarak oluşturulabilir. Henüz uygulamaya konulmamış arazi kullanım planlarının yapılması ile ilgili hükümlerinin hayata geçirilmesi halinde yıllardır sürüncemede olan arazi kullanımı ve toprak koruma sorununa temelden çözüm üretilebilir.

Ülkemizde ilk on büyük şehir nüfusu toplam nüfusun yarısına yaklaşmıştır, diğer şehirler ve sanayileşmiş onlarca ilçeyi düşündüğümüzde kırsalda tarımda kalan nüfusun belirtilen istatistiklerin altında olduğunu söylemek yanlış olmaz. Kırsal kesimin boşalması ile sağlıklı kentler oluşturulamayacağı gibi, kırsal kesimin belkemiğini oluşturan tarımı da ayakta tutma şansı yoktur. Kentlerde, gecekondulaşma, işsizlik, kültürel ve ahlaki yozlaşma gibi bozulmaların ve tarımsal üretimdeki istikrarsız dalgalanmaların temelinde bu temel gerçek vardır. Bu temel sorunun yasal alt yapısı toprak kanunun planlama ile ilgili uygulamasını gerekli hale getirmiştir. Mülkiyet esaslı kadastro yenilemesinden ibaret, orta ve uzun vadede tarıma zararları olacak bugün ki arazi toplulaştırma uygulamalarıyla bu sorunun çözülmesi zor gibi görünüyor.

Toprak kanununda; arazi kullanım planlarının yapılması, tarım arazilerinin nitelikleriyle birlikte belirlenmesi, kamu yararına mülkiyet hakkının kullanımına sınırlama getirilebileceği hükümlerine yer verilmektedir. Tarımsal üretimin yegâne ortamı olan tarım arazileri, mülkiyet hakları korunarak ancak bu şekilde yasal güvenceye kavuşturulabilir. Bugün araziler sadece tapu kayıtlarındaki vasfı esas alınarak korunmakta, geliştirilmekte ve kullanılmaktadır. Tarımsal amaçlı kullanımlarda bu yaklaşım etkisizdir. Arazi toplulaştırma konusunda reform nitelikli yeni yaklaşımlar getiren Toprak kanunu kapsamında yapılacak toplulaştırma çalışmaları ile piyasa odaklı sürdürülebilir ve yaşayabilir tarımsal işletme oluştu